Mfumu Yesu Nkidishitu
Bu Muntu Buaye
Michael Hardt


1. NKIDISHITU NANI?
Eyendo ndukonko lua ku nkonko (Mateyo 16,15 ) luina muulo ukata na alutungu shi welualuule. Mukandu wi buwa wa Yoano ubadi ufundue bua shi nukumiine shi Yesu ni Nkidishitu, muana Efile Mukulu, na panukumina nuikadikie na muuwa peshina diaye:
Yoano 20.31. Bafiki muntu (bikishekishe ku mutue wa nkonko 9-18 na baadi pano pa nsenga munda a bipua bikile pa makuli asatu. Baadi muakulue ku tumiladi tua bena Loma eshi tamukite kintu kibi nya.Anka baadi mubambibue ku nkulusu, kunyima kua mafuku asatu basangukile na kunyima kua mbingo isamombo bakankile muiwulu. Akafika kumpala bua kuata baba bakumine muadi na bua kuikala naye, kunyima akafika mususa wa kabidi bua kutshibilma nsenga kiimu na bua kutuula bufumu buaye mu bukome.
2. AYE NAANI EFILE MUKULU SU MUNTU ?
Mbioso bibidi, aye « muntu Nkidishitu Yesu" (1.Timotewo 2,5) anku mmuikale ni Efile Mukulu Eyendo (1.Yoano5.20). Efile Mukulu muelelue miabi bua looso (Loma 9,5).
3. KUI BISHINGATSHILO MUIBUKU ABILESHA SHI YESU NKIDISHITU NI EFILE MUKULU SU?
Olo,bibungi, ebuku tandilekie kantu ka kuelesha mpanka buashi Nkidishitu ni Efile Mukulu nya, abitungu kutaluula bino.
-Kuikala kuaye kua kumpala: baadi kuanka kumpala kua kufukiibua kua nsenga. Kibangilo 1.1-26 Yoano1.1 na bu muikeyilu a ikalayika:Basushi 6,11-22)
-Muikelo waye:
- ni nga yikalayika (Esaya9:6, Miika 5:22, Yoano 8:5).
- aye tashintushena (Malaki 3:6, Ngono ya milanguilo 102:25-27)
- aye ni nshabukome boso (Kibafumbuilue1:8, Fidipi 3:21)
- aye awukubioso (Yoano 1:27, 2:25, 6:64, 21:17)
- aye e mbalo yoso (Efeso 1:23, Mateyo 28:20)
-Bingi bishinkamisho:
- Bapangile bintu bioso (Yoano1:3-10, Kolosayi 1:16, Ebeleo1:2)
- Akaluila na kukuata bintu bioso (Ebeleo1:3, Kolosayi 1:17)
- Balesheshe bukome bua bu Efile pa kukita kua bipaso na bilengieleshi bibungi, mpa na mu kukitshika kua bipaso na bilengieleshi muishina diaye (Mikitshino 4:10)
- Alekiela miluisho (Luka 5:24, Kolosayi 3:13)
- Alekiela muwa waye (Yoano 10:17.18 na 19:30)
- Akabusha bafue (2 Kodinda 1 :9, Yoano 5 :21, 11 :25)
- Akapa bena kukumiina buedi (2 Kodinda 5 :10)
- Atambula (na kukumiina) kulanguilua (Ngono ya milanguilo 95 :6, Yoano 5 :23, Luka24 :52)
- Akatshibila nsenga kiimu (Yoano 5 :22, Kibafubuilue 20 :12.)
4. ANKA MULOMBENE KUIKALA EFILE MUKULU NA KUIKALA MUANA EFILE MUKULU MU SAA YIMUNE NAMINI ?
Kui bantu basatu ba bu Efile; Yaya; Muana na Kikudi Eselele. Oso a kuabadi ni Efile Mukulu.
Pa bitale Muana tala nkonko 2 na 3
Pa bitale Yaya, kui bishingatshilo bibungi abiakula kuadi na bene shi (EFILE-MUKULU na Yaya. Tala Efeso 1 ;3)
Kikudi ni nkia yikalayika (Ebelewo 9,14) Ki mbalo yoso, (Ngono ya milanguilo 139,7) na ki mu mulongo umune na Yaya na Muana. (Mateyo 18,19, 2 Kodinda 13,13, Kibafubuilue 1,4).
Kutala namu ta kui b'Efile Mukulu bebungi nya anka Efile Mukulu ni ngumune (1 Timotewo 2,5) na 1. Kodinda 8, 4 na Ngalateya 3,20.
5. BUSATU BU'EFILE A BUPATUULA KINI?
Mu ntukilo awo, muyile bibatupu kumona (lukonko lua 4) mui bantu basatu ba bu Efile, kutala Efile Mukulu ni ngumune, biabia uno ta mutua wa muanda wa kuela binangu bia bu muntu nya, anka mbua kulanguila pa lukumiino.
6. ABIABIA BENA NKIDISHITU ABAKUMIINA KU B'EFILE MUKULU BE BUNGI KUKASHA YAWA UMUNE SU?
Nya, ingi misusa kuno kuifundjishena akukitshika mu kiluankani. Anka buina Nkidishitu abushinkamisha Efile Mukulu umune, kupatuula nkuamba shi: lukumiino lui mui Efile Mukulu umune.
7. KUI KUILEKENA KUA MULONGO WA BU EFILE SU?
Nya,su atuakula bua Yaya, Muana na Kikudi e Selele bu kulesha shi; a kumpala, akabidi na akasatu bu bantu ba bu'Efile, biabaia tabilesha shi ni mulongo wa kulonda nya,anka ni nkitemuino bisumanga; (pangi kino kipaso kia kuakula nkilombene kuleka bua kupela mpushisho e bubi).
8. KUI KUIPETENA PANKATSHI PA BANTU BA BU EFILE SU?
Olo, Nkidishitu ni muana a Yaya, kuno kuipeta kubadi kuanka ku bipungo bikile, ku bipua na bipua bia kala, aye badi muana pabetupele'ye Efile Mukulu (Yoano 3,16) otale ni Esaya 9,6).
Aye badi muana kumpala akupanga nsenga (Ebelewo 1,2) na Yaya badi mufule muana aye kifulo kumpala a nsenga tayekele kuanka (Yoano 17,24).
9. MBUA KINI KUI MASAKU AKATA KUI MUNTU APELE SHI MFUMU YESU TA MUANA A YIKALAYIKA?
Na mbiya,su dino eyendo diekadika dilekielue, dioso dibashimina.Kina mushinga ukata mu buina Nkidishitu ni nkuamba shi Efile Mukulu ni Efile Mukulu a kifulo,Anka a namini biatudia kuuka kifulo ki'Efile Mukulu? Muanda shi batushishe muana aye, muana aye umunenka abadi naye, (Yoano 3,16 na otale Kibangilo 22,2 na Mako 12,6). Su muntu apele shi Nkidishitu tabadi muan 'Efile Mukulu kumpala a kutandjibua kuaye, biabia bibadia kulesha shi; Efile ukulu batushishe muntu na shi tamutushe muan'aye umunenka nya. Na dingi Efile Mukulu mmuileshe mui mua'aye. Muana bawukisha shaye. Su tabadia kuikadika muana kumpala akufika kuaye, tatubadia kuiwuka Yaya mpa na lelo yowuno nya.
10. NKIDISHITU NI MUNTU NA EFILE MUKULU PAMUNE. BIOBIO MUNTU E BIA KUIBIPUSHA SU?
Nya, takui muntu. Efile Mukulu ni mukata ngofu biadia kupushika ku kinangu kia bu muntu.
Anka tuibiatudia kukumina «Eyi dibadi Efile Mukulu» (Yoano 1,1) na Eyi dibafikile musamba (kupatuula nkuamba shi Eyi dibafikile muntu) Yoano 1,14.
11. MBUA KINI KUI MULOO UKATA SHI NKIDISHITU NI EFILE MUKULU ?
Kumpala? biabia bi muloo ukata muanda shi biabia abitala Nkidishitu. Su mulambukishi mukata tatuala luno lulambukisho lua Nkidishitu ekadikie mupedibue (2. Yoano 9,11). Kiakabidi biabia bi na muulo ukata, muanda shi su ta mbiabia Nkidishitu tabadia kulombasha mufubo wa kukudiibua. Bibatunganga shi afikie muntu buadia kuikadika na bukome bua kufua, baadi bia kuikala Efile Mukulu bua kulombasha mufubo wa kukulwa na bukome bua bu'Efile (Aye babene bakitshine mufubo wa kutumpa muiluisho) Ebelewo 1,3. tala ni Kolosayi 1,12. Dingi badi biakuikala Efile Mukulu na kuikala Muntu, buadia kuikala e pankatshi pa Efile Mukulu na muntu (1 Tim. 2,5). Mufumankashi, ni muntu mulombene kutula eyasa diaye ku mapampa kua bantu kabidi, kuakua ngi kubayikala ;mufumankashi. Yobo 9,33.
12. MAFUKU KINI ABAFIKILE NKIDISHITU BU MUNTU?
Ta kudi bu bipua 2000 na kutandjibua kuaye kua mu Beteleme (Tala Miika 5,1 na Luka 2,4-7) biabia ngi kipindji akitanyina Efile Mukulu shi (kukumbana kua saa), Ngalateya 4,4. Muntu badi mupimue mu bipaso bioso na badi mupone eyendo, ino ngi saa ibasangula Efile Mukulbua kutuma muana aye na kuakula muadi (Ebeleo1,1-2.)
13. PABAFIKILE BU MUNTU BALEKIELE KUIKADIKA EFILE MUKULU SU?
Nya, aye badi nka muikale,muikale na akekala Efile-Mukulu bua losoo. Biabia nkinangu ki pa bula; Efile Mukulu ni nga yikalayika na tebiakupela kuikadika Efile Mukulu nya, Kolosayi 1,19 na 2,9.
14. NKIDISHITU ANAKALEKIE BIA KUIKALA MUNTU SU ?
Nya, basanguka (1. Kod. 15) na bakamina kuiwulu kuakua ngi kuadi bu muntu mutumbishibue. Biabia bi na muloo ukata muanda shi bekala binobino Tshite Muakuidi etu na tangiawa shi mulombene kuitupusha lusa nya anka aye muntu nabene awuku kiakia akikiebe kuakula na na kutompibua mu kino kipaso (anka aye tabadi na muikelo wa kuluisha nya) Apakamueka Nkidishitu mu bukome, akekalani muana a muntu (Mateyo 26,64).
15. YESU BADI N'ESHIMBA DIA BU MUNTU,KIKUDI KIA BU MUNTU,NA MBIDI YA BU MUNTU SU ?
Olo, aye badi muntu eyendo, na muntu mukumbashe mbidi,eshimba na kikudi (1 Tes. 5,23)
- Pabitale mbidi ya Mfumu bifundue abiakula shi -bonkitshine mbidi (Ebelewo 10,5)
- Mu kipuano na kikudi kiaye,akula shi,nenyongola bikata mu kikudi kiande - na nankalakashua (Yoano11,33) eyenda ta nkikudi e selele anka ni nkikudi kia bu muntu bua Mfumu.
- Eshimba diaye ndileshibue mu yoano 12,27, binobino eshimba diande dibakalakashua.
Misusa bungi kini yabidi mulo bua kubandjila bu muntu bua Mfumu bubaleshibua patooka.
16. BAADI MUNTU MULULAME BU'TUE SU ?
Olo,kukasha muluisho. Oso muikulu a Adama (Oso muana mulume, na mukashi na muana e na muwa lelo yowuno) ena muikelo wa kuluisha (Loma5). Anka Mfumu Yesu tabadi na muikelo wa kuluisha nya. Aye badi mutompibue mu bintu bioso bu tue anka tamukite muluisho (Ebelewo4,15) tutaluule kalolo shi Nkidishitu tamukite ka mukitshino ka bubi nya mbiashi mukite bubi. 1 Mpiele 2,22.
- Nkidishitu ta muukie muluisho (2 Kod. 5,21)
- Muadi tamubadi muluisho (kupatuula nkuambashi tabadi na muikelo wa kuluisha nya) mui Nkidishitu, na pa muanda wa biabia tabadi bia kuluisha nya (1 Yoano 3,5-9).
17. SU NKIDISHITU TABADI BIA KULUISHA MBUA KINI BADI MUTOMPIBUE ?
Bi eyendo, mbiakulue mu mikandu yi buwa shi Nkidishitu baadi mutompibue kui kafilefile (satana) Mako 1,13.
Biabia abikiebe kuamba shi satana badi muleshe kutompibua koso anka muadi ye tamubadi kintu su nkimune kibaadi buashi aluule ku mitompuanga ya satana. Ku wuno muanda, muntu oso,muilekene boso buetu,tuibanemene bua kualula ku mitompuanga yoso ayitulesha satana, mutompuangua wa luabi lua meso, luabi lua musamba, na kuitalula kua mu mwa (1 Yoano 2,16) Kumuanda tui na musamba, muikelo wa kuluisha wi muatudi, anka Nkidishitu te biabia nya, Nkidishitu baadi bia kutompibua anka biabia tabibadi buashi mulombene kuluisha nya, anka buakulesha shi tabaadi bua kuluisha.
18. YOSEFU BAADI SHAYE NA NKIDISHITU MU KUTANDUA KUAYE KUA BU MUNTU SU ?
Nya, Nkidishitu tabadi na shaye a ku bu muntu nya,Ngabudiyele balunguile Madiya shi; Kikudi Eselele akikafika poodi, na ku bukome bua muiwuluabukakubuikila mutala wawo, ngi pa wuno muanda kintu ki selele akikatandjibua modi akiketanyinua eshina bu muana 'Efile Mukulu. Luka 1,35. Ni muanda wukata wa kuiwuka shi muntu bafundjile uno mukandu wi buwa badi munganga mukata. Ndubuilo mutushe Mateyo ashinkamisha biabia. Anka muikeyilu a yikalayika bamumuekiele na kumulungula shi tokitanga biabia na totshinanga, muanda shi kiakia kiboyimita akifiki kui Kikudi e Selele nani mulombene kuibilesha patoka?
Panka yoso ibakashibua saa yatubadika shi Yosefu tabadi muiwukie nya na pabatandjile muan'aye mulume mbedi, na bayitanyine eshina diaye shi YESU. Mateyo 1,25.
19. MADIYA BADI NYINAYE NA NKIDISHITU MU KUTANDJIBUA KUAYE KUA BU MUNTU SU ?
Olo, muanda shi bulambukishi bubedi pabitale Mfumu abuamba shi = lubio lua muana mukashi (Kibangilo 3,15). Mpolo bamuene kineemo kikata kia muilo wa Isalele kibadi shi ni nabo muyile musamba ngi kubatuuku Nkidishitu (Loma 9,5) Kunyimani atubala Yoano 7,42) bifundue tabiamba shi Nkidishitu bafikile ku lubio lua Ndafidi? Kingi kishinkamiisho ki patooka akisanganibua mu Loma 1,3, akiakula shi Nkidishitu baadi lubio lua Ndafidi muyiile musamba tala ni mu (2. Timotewo 2,8).
20. MADIYA PA MUANDA WA BIABIA E NA MBALO YI PA BULA SU ? SU OLO, I KUIKUNI ?
Olo, e na mbalo ilekene, Ngabudiyele bamulunguile shi "we mutumbikibue kumpala kua bakashi boso" (Luka 1,28), na kunyima Elisabete, muushibue ndaa na Kikudi e Selele, ambulula aa mayi dingi (Luka,1,42). Bibadi kaa kakata bua kuikala nyina'aye na Nkidishitu (muyile bu muntu buaye).
Kutala, bantu basha binangu ba akutunduka nguba babafikile mu Yelushaleme (Mateyo 2) muanda shi babamuene luenyenyi (kasha lua nyinaye) akutunduka nguba, na babafikile mu kumulanguila= kushi kulanguilka nyinaye, verset 2, babadi bakunkushue na luenyenyi lubatambukanga kukmpala kuabo na pabalufikile luayimana kumpala mu yaya mbalo ibaadi muana (kukasha nyinaye) v.9.
Bibuwa kubekiela na kukumbasha shi = babamuene muana mukinga na nyinaye (ta nyina na muana nya) na babamulanguidile; babalanguidile muana ta nyinaye nya (v.11).
Baba bena kupuandjikisha kukata kua Madiya abakitshi bibuwa anka abitungu bapushe elango diaye (nukite bioso biakenulungula) Yoano 2,5. mayi a Mfumukui Yoano (tala nyinobe) Yoano 19,27, na kushinguula shi kubanga pa yaya saa Yoano bamuatshile buadia kuikala naye, abilesha shi Madiya tabadi na bukome buashi naye bamutandjile nya, anka badi na kia kukulupila kui yawa amulama. Muana mukashi pabalunguile yesu shi nyinobe ngi yawa a muabi (Luka 11,27) muabi kuki efu dibakusemuine, Mfumu Yesu bamualuluile shi =anka muabi kui baba abapusha eyi di'Efile Mukulu na abedilama).
Ku fudilo mu Mikitshino ya batumibue: 1,14. Madiya batemunua bu mukashi a kubakashi babadi abatungunuka mu nteko na balongi, ta kui keneemo kimupebue nya.Mu kubunga kua binangu Madiya baadi na mbalo ya kukokola kua muabi na ta matalua na kineemo kimupebue nya. Kuteka nteko kui Madiya,biabia abilesha kulanguila kua nkishi. Bibuwa kulanguila Efile-Mukulu.